Θεόδωρος Κουτρούκης*
Κοινωνική Εταιρικότητα σε τοπική κλίμακα: Η Δημοτική Επιτροπή Διαβούλευσης
Οι διαδικασίες κοινωνικής εταιρικότητας σε τοπική κλίμακα δημιουργούν ένα δημόσιο χώρο της κοινωνίας των πολιτών στο πλαίσιο της ελεύθερης οικονομίας ανάμεσα στην αγορά και το κράτος. Ωστόσο, ο τοπικός ΚΔ είναι μια μακροχρόνια διαδικασία με ενδιαφέρουσες προοπτικές αλλά και αρκετές δυσκολίες για τους κοινωνικούς εταίρους .
Μια αντίστοιχη διαδικασία ΚΔ σε τοπικό επίπεδο προβλέπει και ο "Καλλικράτης" που θεσμοθετεί για πρώτη φορά τη λειτουργία Δημοτικής Επιτροπής Διαβούλευσης (ΔΕΔ) σε κάθε Δήμο με πληθυσμό μεγαλύτερο από 10.000 κατοίκους. Η συγκρότηση των ΔΕΔ ορίζεται με απόφαση του δημοτικού συμβουλίου, η οποία λαμβάνεται με πλειοψηφία των 2/3 των μελών του και εκδίδεται εντός δύο (2) μηνών από την εγκατάσταση των δημοτικών αρχών. Η σύνθεση της ΔΕΔ περιλαμβάνει εκπροσώπους τοπικών οργανώσεων και φορέων της κοινωνίας των πολιτών.
Οι κύριες αρμοδιότητες της ΔΕΔ είναι:
α) Γνωμοδοτεί στο δημοτικό συμβούλιο σχετικά με τα αναπτυξιακά προγράμματα και τα προγράμματα δράσης του δήμου, το επιχειρησιακό πρόγραμμα και το τεχνικό πρόγραμμα του δήμου.
β) Γνωμοδοτεί για θέματα γενικότερου τοπικού ενδιαφέροντος, που παραπέμπονται σε αυτή από το δημοτικό συμβούλιο ή τον δήμαρχο.
γ) Εξετάζει τα τοπικά προβλήματα και τις αναπτυξιακές δυνατότητες του δήμου και διατυπώνει γνώμη για την επίλυση των προβλημάτων και την αξιοποίηση των δυνατοτήτων αυτών.
δ) Δύναται να διατυπώνει παρατηρήσεις επί του περιεχομένου των κανονιστικού χαρακτήρα αποφάσεων, που εκδίδονται σύμφωνα με το άρθρο 79 του Κ.Δ.Κ
Η ΔΕΔ συνεδριάζει δημόσια, μετά από πρόσκληση του προέδρου της, υποχρεωτικά μια φορά το χρόνο, πριν από τη σύνταξη των προσχεδίων του προϋπολογισμού και του ετήσιου προγράμματος δράσης και τουλάχιστον μία φορά κάθε τρεις (3) μήνες για άλλα θέματα που εισάγονται προς συζήτηση.
Ο συνολικός αριθμός των μελών της ΔΕΔ, είναι από είκοσι πέντε (25) έως πενήντα (50) μέλη. Σε ποσοστό ένα τρίτο (1/3) του συνολικού αριθμού των μελών εκπροσώπων φορέων ορίζονται επιπλέον μέλη, μετά από κλήρωση, δημότες εγγεγραμμένοι στους εκλογικούς καταλόγους καθώς και όσοι είναι εγγεγραμμένοι στους ειδικούς εκλογικούς καταλόγους. Στη ΔΕΔ προεδρεύει ο δήμαρχος ή ο αρμοδίως εντεταλμένος αντιδήμαρχος. Στις συνεδριάσεις της ΔΕΔ καλούνται κατά περίπτωση και συμμετέχουν χωρίς δικαίωμα ψήφου και εκπρόσωποι αρμόδιων κρατικών αρχών, των τοπικών οργανώσεων πολιτικών κομμάτων, καθώς και οι επικεφαλής των δημοτικών παρατάξεων που εκπροσωπούνται στο δημοτικό συμβούλιο. Η ΔΕΔ συνεδριάζει δημόσια, μετά από πρόσκληση του προέδρου της, υποχρεωτικά μια φορά το χρόνο, πριν από τη σύνταξη των προσχεδίων του προϋπολογισμού και του ετήσιου προγράμματος δράσης και τουλάχιστον μία φορά κάθε τρεις (3) μήνες για άλλα θέματα που εισάγονται προς συζήτηση.
Πολλοί ερευνητές προσπάθησαν να εξειδικεύσουν τα οφέλη από τις διαδικασίες τοπικής κοινωνικής εταιρικότητας. Τα δυνητικά οφέλη για τους συμμετέχοντες είναι η ανάπτυξη του ανθρώπινου κεφαλαίου, η βελτιωμένη λειτουργική αποδοτικότητα, η οργανωτική καινοτομία, η αυξημένη πρόσβαση σε πόρους, η βέλτιστη πρόσβαση σε πληροφόρηση, τα πιο αποτελεσματικά προϊόντα και υπηρεσίες, η αυξημένη φήμη και αξιοπιστία και η δημιουργία μιας σταθερής κοινωνίας.
Τα δυνητικά οφέλη για την κοινότητα είναι η τοπική οικονομική ανάπτυξη, η δημιουργία θέσεων εργασίας, η ανάπλαση των κοινωνικών υποδομών, η καλύτερη πρόσβαση και η βελτιωμένη ποσότητα/ ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών, η βελτίωση στις υπηρεσίες και τη στάθμη της υγείας και της εκπαίδευσης, η μείωση της εγκληματικότητας και της βίας, η ολική βελτίωση στην ποιότητα ζωής, η ενίσχυση της αντίληψης και της ικανότητας των πολιτών για ατομική και συλλογική τους εμπλοκή στο διάλογο και τη διαπραγμάτευση, η ανάπτυξη καινοτομιών, η δημιουργία μεταβιβάσιμων μοντέλων καλής πρακτικής, η έμπνευση των άλλων για να επιχειρήσουν μια εταιρική προσέγγιση, η αποφυγή της σπατάλης δημόσιων πόρων, η βελτίωση της συνολικής εικόνας της τοπικής κοινωνίας, η διάχυση μιας ανθρωποκεντρικής προσέγγισης, η συμβολή στην ανάπτυξη μιας ευρύτερης κουλτούρας εταιρικότητας κ.λπ.
Σε αυτό το πλαίσιο, θα ήταν σκόπιμο - ενόψει της λειτουργίας της ΔΕΔ - να συζητηθεί σε βάθος το αναγκαίο υπόβαθρο για την ενεργοποίηση και ουσιαστική λειτουργία των διαδικασιών ΚΔ στο αποκεντρωμένο επίπεδο. Η ικανότητα δέσμευσης των εμπλεκόμενων μερών, η γνήσια αντιπροσώπευση των κοινωνικών συμφερόντων, η πολιτική βούληση για συνεργασία, η ανάπτυξη μιας κουλτούρας κοινωνικής εταιρικότητας και η αποφυγή της προσπάθειας κρατικού ή κομματικού ελέγχου των διαδικασιών είναι οι πιο σημαντικές προϋποθέσεις που θα μπορούσαν να δρομολογήσουν την αποτελεσματική λειτουργία του θεσμού της ΔΕΔ.
Μια ανάλογη εξέλιξη θα ήταν εφικτή στο μεσο-μακροπρόθεσμο μέλλον, εφόσον η κοινωνία των πολιτών και οι τοπικοί φορείς εκπροσώπησης συμφερόντων αποκτήσουν έναν πιο ουσιαστικό ρόλο στα κοινωνικά δρώμενα. Μολαταύτα, δεν υπάρχουν βάσιμες ενδείξεις που να δικαιολογούν μια αισιόδοξη πρόβλεψη.
* Επίκουρος Καθηγητής Πανεπιστημίου Αιγαίου, Μεσολαβητής Διαιτητής ΟΜΕΔ
