Η ΣΤΡΕΒΛΩΣΗ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΥ ΣΕ ΕΝΑ ΗΘΙΚΙΣΤΙΚΟ ΚΑΙ ΑΤΟΜΙΚΙΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ. Του Γρηγόρη Εδιρνέλη*

Η ΣΤΡΕΒΛΩΣΗ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΥ ΣΕ ΕΝΑ ΗΘΙΚΙΣΤΙΚΟ ΚΑΙ ΑΤΟΜΙΚΙΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

του Γρηγόρη Εδιρνέλη*

Αφορμή για το άρθρο αυτό αποτέλεσε η Μεγάλη Εβδομάδα των Παθών του Χριστού που διανύουμε και η κοινή συνάντηση των τριών προκαθημένων της Χριστιανικής Εκκλησίας, με την ελπίδα πως ίσως να αφυπνίσει συνειδήσεις αλλά και να απομακρύνει το πέπλο της υποκρισίας του «αλληλέγγυου» που έχουν ενδυθεί οι Γραμματείς και Φαρισαίοι των ημερών μας.

--------------------------

«Ημείς ο Πάπας Φραγκίσκος, ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος και ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος Ιερώνυμος, συναντηθήκαμε στο Ελληνικό νησί της Λέσβου……. στόχος της επίσκεψης μας είναι να αποδείξουμε τη βαθιά ανησυχία μας για την τραγική κατάσταση των πολυάριθμων προσφύγων, των μεταναστών και των αιτούντων άσυλο (δηλ. χωρίς διαχωρισμό) που έχουν έρθει στην Ευρώπη, προσπαθώντας να ξεφύγουν από καταστάσεις συγκρούσεων και, σε πολλές περιπτώσεις καθημερινών απειλών για την επιβίωση τους. Η παγκόσμια κοινή γνώμη δεν μπορεί να αγνοήσει την τεράστια ανθρωπιστική κρίση που δημιουργήθηκε από την εξάπλωση της βίας και των ένοπλων συγκρούσεων, τις διώξεις και τον εκτοπισμό θρησκευτικών και εθνικών μειονοτήτων και τον ξεριζωμό των οικογενειών από τις εστίες τους…………. Από τη Λέσβο κάνουμε έκκληση προς τη διεθνή κοινότητα να ανταποκριθεί με θάρρος στην αντιμετώπιση αυτής της τεράστιας ανθρωπιστικής κρίσης και των βαθύτερων αιτίων της…………….

Και με αφετηρία τα λόγια του Χριστού «επείνασα γαρ και εδώκατε μοι φαγείν….» επισημαίνουν χαρακτηριστικά: «Μαζί θα κάνουμε το χρέος μας, ώστε να προσφέρουμε στους μετανάστες, τους πρόσφυγες και τους αιτούντες άσυλο μια ανθρώπινη υποδοχή στην Ευρώπη» (Οικουμενική Χάρτα, 2001). Με όλα τα παραπάνω έχουμε στόχο να εκπληρώσουμε την αποστολή των Εκκλησιών, που είναι η διακονία του κόσμου». Και σε ένα χαρακτηριστικό επιμύθιο «η συνάντησή μας έχει ως στόχο να δώσει κουράγιο και ελπίδα σε όσους αναζητούν καταφύγιο και σε ΟΛΟΥΣ ΕΚΕΙΝΟΥΣ που τους καλωσορίζουν και τους βοηθούν.»

Πολλά και καυτά τα ερωτήματα για τις σχέσεις θρησκείας και πολιτικής, τη σύνδεση της Χριστιανικής πίστης με την κοινωνική αλληλεγγύη και την προσωπική ευθύνη, αλλά και τη στάση της Εκκλησίας απέναντι στο προσφυγικό – μεταναστευτικό ζήτημα.

Από την ευαγγελική οπτική, δεν αρκεί να συστρέφομαι τα δικά μου συστατικά αλλά να προσανατολίζομαι αγαπητικά προς τον ριζικά Άλλον. Τον ριζικά Άλλον, τον απόμακρο, τον αλλόφυλο, τον αλλόδοξο, τον διαφορετικό.

Σήμερα από τη μια έχουμε εκκλησιαστικές μισαλλόδοξες φωνές που βλέπουν τον ξένο ως ενόχληση και απειλή και από την άλλη σημαντικές δυνάμεις του χριστιανικού χώρου που κινούνται στον αντίποδα του ρατσισμού και προχωρούν σε πρωτοβουλίες αλληλεγγύης. Είναι γεγονός αναμφισβήτητο ότι στο χώρο της Εκκλησίας υπάρχει και το ένα και το άλλο.

Ο ίδιος ο Χριστός ταύτισε τον εαυτό του με τους πονεμένους αυτού του κόσμου χωρίς να βάζει θέμα θρησκευτικής ή πολιτισμικής ταυτότητας. Το φαγητό που προσφέρουν κάποιες ενορίες αδιάκριτα σε Έλληνες και μετανάστες αποτελεί έμπρακτη εφαρμογή του Ευαγγελίου και απάντηση στις μισαλλόδοξες φωνές. Στη μεγάλη συζήτηση για την ετερότητα, ο Χριστιανισμός έρχεται ΟΧΙ να συνηγορήσει απλώς υπέρ της ανοχής του Άλλου αλλά να ζητήσει την αγάπησή του.

Στον Χριστιανισμό καμία ετερότητα δεν μπορεί να μην γίνει δεκτή. Η στρέβλωση της πίστης σε ένα ηθικιστικό και ατομικιστικό σύστημα αποτελεί αδιάκοπο πειρασμό. Έτσι όμως η θρησκευτική πίστη αντί να λειτουργήσει απελευθερωτικά, δρα κατασταλτικά.

Η σύνταξη του Χριστιανού με την πλευρά των θυμάτων της ιστορίας, η πεποίθηση ότι η κοινωνική αδικία αντιστρατεύεται το θέλημα του Θεού, η απουσία διαχωριστικής γραμμής μεταξύ «πνευματικών» και «κοινωνικών» ζητημάτων πηγάζουν από το ίδιο το Ευαγγέλιο και την Πατερική παράδοση.

Η αλληλεγγύη είναι σπουδαία υπόθεση, γιατί στρέφει τον άνθρωπο στον χειροπιαστό άνθρωπο και όχι σε μια αφηρημένη και άσαρκη ανθρωπότητα και γιατί αλλάζει τον κόσμο μέσα από την πράξη. Δεν πρέπει να επιτρέψουμε το σύστημα που παράγει διαπλοκή να σκοτώσει την αλληλεγγύη.

Μπορεί να φαίνεται προφανές ότι οι Χριστιανοί  ιερείς ΑΝ ακολουθούσαν την προτροπή του Ιησού «Αγάπα τον πλησίον σου ως εαυτόν», τότε θα βοηθούσαν χωρίς δεύτερη σκέψη τους πρόσφυγες. Ωστόσο, αυτό δεν συμβαίνει πάντα.

 Ο μητροπολίτης Θεσσαλονίκης Άνθιμος είναι ένας από τους πιο προβεβλημένους ιερωμένους στα ελληνικά μέσα ενημέρωσης. Στα κηρύγματά του συχνά καταφέρεται εναντίον των μεταναστών. Γι αυτόν οι Μουσουλμάνοι πρόσφυγες συνιστούν απειλή για τη θρησκευτική πίστη των Ελλήνων.

 «Δυστυχώς, σήμερα δεν υπάρχουν φωνές αντίστασης στην επίθεση που γίνεται με σκοπό να φύγουν οι πιστοί από την Ορθόδοξη Χριστιανική πίστη - και αν δεν υποκύψουν, τότε θα εκτελεστούν» είπε.  «Ούτε στον Μεσαίωνα δεν συνέβαιναν όσα κάνουν οι τζιχαντιστές σήμερα. Όταν μας λένε ότι υπάρχουν εξτρεμιστές μεταξύ των μεταναστών, τότε αρχίζουμε να τους φοβόμαστε».

Στην επισήμανση ότι η Αγία Γραφή διδάσκει την αγάπη προς τον ξένο, ο Άνθιμος αποκρίθηκε αφοπλιστικά: «Ακριβώς! Να τους αγαπάμε, όχι να είμαστε τα θύματα μαζί τους. Στην παραβολή του Καλού Σαμαρείτη, αυτός περιποιήθηκε τον χτυπημένο ξένο, τού φρόντισε τις πληγές, τον μετέφερε σε ένα πανδοχείο, πλήρωσε ακόμη και τον λογαριασμό του. Αλλά δεν τον έβαλε μέσα στο σπίτι του».

Ο Άνθιμος δεν είναι ο μοναδικός υψηλόβαθμος ιερωμένος που εκφράζει αντίστοιχες απόψεις. Η ρητορική του Μητροπολίτη Πειραιώς Σεραφείμ είναι ταυτόχρονα ξενοφοβική και ρατσιστική. Τον Μάιο του 2015, διένειμε εγκύκλιο σε όλες τις εκκλησίες του Πειραιά, καταδικάζοντας τον αντιρατσιστικό Νόμο που ψήφισε η ελληνική κυβέρνηση, καθώς και την απόφαση για την κατασκευή μουσουλμανικού τεμένους στην Αθήνα.

Ανάλογη και η αντίδραση της Μητρόπολης Κοζάνης. Ενώ ο δήμαρχος, φορείς, εθελοντές και κάτοικοι της πόλης έσπευσαν να βοηθήσουν και να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους στους πρόσφυγες που τελικά φιλοξενήθηκαν σε κλειστό γήπεδο, όταν ο δήμαρχος ζήτησε την παραχώρηση κτηρίου της Μητρόπολης για τη φιλοξενία των προσφύγων, σε απάντηση πήρε ένα μεγαλοπρεπέστατο Όχι! Αν και η επίσημη εκκλησία της Κοζάνης αρνήθηκε τη βοήθεια, δε συνέβη το ίδιο με τον Πατέρα Νικόλαο, ο οποίος σε σύγκρουση με την  απόφαση της Μητρόπολης έτρεξε να βοηθήσει τον κόσμο.

 Η Νίκη Παπαγεωργίου, αναπληρώτρια καθηγήτρια στη Θεολογική Σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, σημειώνει ότι η ξενοφοβία δεν έχει καμία θέση στην Ορθοδοξία, η οποία αντίθετα διαπνέεται από πνεύμα ανεκτικότητας. Ωστόσο, τόνισε η ίδια, η Ελληνική Ορθόδοξη Εκκλησία συχνά αντιλαμβάνεται το ρόλο της ως φύλακα των ελληνικών παραδόσεων και της ελληνικής γλώσσας. «Ορισμένοι Ορθόδοξοι ιερείς, κι επίσης άνθρωποι κοντά στην εκκλησία, θεωρούν ότι το ελληνικός έθνος και η Ορθόδοξη πίστη είναι ένα και το αυτό. Αυτός είναι ο κύριος λόγος για τον οποίο η εκκλησία παραμένει ένας συντηρητικός θεσμός και οι άνθρωποι μέσα σε αυτή είναι συνήθως συντηρητικοί, οι οποίοι φοβούνται την εξωστρέφεια ή ακόμη θεωρούν την τεχνολογία ως μπαμπούλα» είπε η κ. Παπαγεωργίου.

 Η Αγγελική Ζιάκα, επίκουρη καθηγήτρια Θρησκειολογίας στο ίδιο Πανεπιστήμιο, δήλωσε ότι οι ρατσιστές ιερωμένοι αντιπροσωπεύουν ορισμένες μόνο τάσεις μέσα στην εκκλησία, ωστόσο τα λεγόμενά τους έχουν απήχηση, διότι ακριβώς ακούγονται πιο δυνατά από εκείνους που εργάζονται αθόρυβα και προσφέρουν κοινωφελές έργο.  

Ένας ιερέας που σήκωσε ανάστημα στη ξενοφοβία είναι ο 55χρονος πατέρας Προκόπιος Πετρίδης, σημερινός βοηθός επισκόπου στη Μητρόπολη της Νίκαιας. Έως το 2009, ήταν εφημέριος του ναού του Αγίου Παντελεήμονα στην ομώνυμη γειτονιά της Αθήνας, όπου κατοικεί μεγάλος αριθμός μεταναστών. Η συγκεκριμένη περιοχή είναι επίσης προπύργιο του ακροδεξιού κόμματος της Χρυσής Αυγής. Στα τέλη του 2007, μία επιτροπή νέων – που αργότερα αποδείχθηκε ότι ήταν μέλη της Χρυσής Αυγής – εμφανίστηκαν στην εκκλησία και ζήτησαν από τον πατέρα Προκόπιο να υπογράψει μια αναφορά με την οποία ζητούσαν την εκδίωξη των αλλοδαπών από τη γειτονιά. «Απάντησα ότι ως ιερέας δεν θα μπορούσα να κάνω κάτι τέτοιο». Ο ίδιος απάντησε στη ρατσιστική πρόκληση με την εντολή του Ιησού προς τους μαθητές του, όπως διαβάζουμε στον Ευαγγελιστή Ιωάννη «εντολή καινούργια σας δίνω, να αγαπάτε ο ένας τον άλλο. Καθώς αγάπησα εσάς, έτσι κι εσείς να αγαπάτε ο ένας τον άλλο». Ο πατέρας Προκόπιος Πετρίδης ύψωσε ανάστημα εναντίον της ξενοφοβίας όταν ιερουργούσε στον Άγιο Παντελεήμονα στην Αθήνα. Τα μέλη της ακροδεξιάς οργάνωσης εξαπέλυσαν τότε έναν σφοδρό πόλεμο κατά του πατέρα Προκόπιου. «Άρχισαν οι συκοφαντίες και οι λεκτικοί προπηλακισμοί. Απειλούσαν ότι θα έρχονταν στη λειτουργία της Κυριακής για να προκαλέσουν επεισόδια» ανέφερε. «Μου επιτίθονταν φραστικά στον δρόμο: «Να φύγεις από δω. Εσύ μας έφερες τους ξένους». Ο πατέρας Προκόπιος είχε μία «σιωπηρή» υποστήριξη από τον αρχιεπίσκοπο, ενώ δεν του συμπαραστάθηκαν ούτε καν οι υπόλοιποι ιερείς στην εκκλησία του. «Ήμουν εντελώς μόνος, αλλά είχα δίπλα μου τους απλούς ανθρώπους», είπε.

Συνοψίζοντας: Η καθήλωση στον εθνικισμό και η εννόηση της Χριστιανικής ταυτότητας με όρους φυλετικούς και κολεκτιβιστικούς δεν είναι ένα οποιοδήποτε ολίσθημα αλλά βάναυση αντιστροφή του Χριστιανισμού. Χαρακτηριστικές εκδηλώσεις αυτής της αντιστροφής, είναι η ρητορική περί της Ορθοδοξίας ως στοιχείου του Ελληνικού DNA και ως «πεπρωμένου» της φυλής. Η πίστη όμως είναι γεγονός που βλασταίνει στην ελευθερία και στην προσωπική απόφαση. ΟΧΙ στοιχείο που κληρονομείται αυτοδίκαια. Η δυνατότητα δηλαδή να αναπροσανατολίζω τον εαυτό μου, η έννοια της μεταφυσικής, είναι έννοια θεμελιωδώς Χριστιανική.

Κανένας δεν πρέπει ποτέ να ξεχάσει πως ο πρώτος ξένος για τους Χριστιανούς ήταν ο ίδιος ο Ιησούς Χριστός. Στη Βηθλεέμ ήρθε στον κόσμο μέσα σε μια φάτνη, γιατί "ουκ ην τόπος εν τω καταλύματι". Οι Έλληνες έζησαν επί αιώνες κοντά με ξένους με ειρήνη και σήμερα επίσης ζώντας στη διασπορά, τους δίδεται η ευκαιρία στις χώρες που ζουν να τηρούν τις εθνικές παραδόσεις τους και ταυτόχρονα να κάνουν αισθητή την παρουσία τους πολιτικά, κοινωνικά, πολιτισμικά και οικονομικά.

Πλήρεις λοιπόν υποκρισίας και φαρισαϊσμού οι αλλάζοντες και «ανησυχούντες Χριστιανοί» που διαρρηγνύουν τα ιμάτια τους ως σύγχρονοι Καϊάφες εμφανιζόμενοι ως προστάτες και υπερασπιστές των τοπικών κοινωνιών από τους «εισβολείς» πρόσφυγες και μετανάστες που «επιβουλεύονται» την εθνική καθαρότητά τους και την ασφάλεια και γαλήνη των εστιών τους. Το μόνο που τους απομένει, είναι να αιτηθούν αυτούσια την επαναφορά του ν. 2870/20-7-1922 σύμφωνα με τον οποίο «απαγορεύονταν η εν Ελλάδι αποβίβασις προσώπων ομαδόν αφικνουμένων εξ’ αλλοδαπής, εφ’ όσον ούτοι δεν είναι εφωδιασμένοι δια τακτικών διαβατηρίων νομίμως τεθεωρημένων ή δια των εγγράφων των εκάστοτε οριζομένων δια Βασιλικών διαταγμάτων, εκδιδομένων προτάσει του επί των Εσωτερικών, Εθνικής Οικονομίας και Περιθάλψεως Υπουργών»!!!. Στόχος του νόμου αυτού που υπογράφηκε από τον τότε βασιλιά Κωνσταντίνο ήταν αποκλειστικά οι πρόσφυγες και κατατρεγμένοι Έλληνες της Μικρασίας και του Πόντου.

Πηγές: Εφ.Συν, Θανάσης Παπαθανασίου – Θεολόγος συγγραφέας, Νίκη Παπαγεωργίου και Αγγελική Ζιάκα – καθηγήτριες Θεολογικής σχολής ΑΠΘ, www.ecclesia.gr, περιοδικό δρόμου «Σχεδία».

*Ο Γρηγόρης Εδιρνέλης είναι δικηγόρος και δημοτικός σύμβουλος του Δήμου Ωραιοκάστρου, επικεφαλής της ΔΚΠΩ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ - ΑΝΑΤΡΟΠΗ