Μια Θεσσαλονίκη βγαλμένη από... παραμύθι

ΤΟΥ ΤΑΣΟΥ ΤΑΣΙΟΥΛΑ

Μεγαλεπήβολο σχέδιο για μια άλλη Θεσσαλονίκη παρουσίασε χτες η υπουργός Περιβάλλοντος, Τίνα Μπιρμπίλη. Εκτεταμένες αναπλάσεις, πεζοδρομήσεις, ριζικό λίφτινγκ στο παραλιακό μέτωπο από τη Χαλάστρα μέχρι το Αγγελοχώρι, διπλασιασμό του Σέιχ Σου, σύγχρονες πλατείες, μέχρι και -εμμέσως- γκρέμισμα απαρχαιωμένων κτιρίων, προκειμένου να διασφαλιστούν περισσότεροι ελεύθεροι χώροι και να δημιουργηθούν χώροι πρασίνου.

Δύο δισεκατομμύρια ευρώ είναι η κοστολόγηση του προγράμματος «Θεσσαλονίκη 2012», από τα οποία 500 εκατ. ευρώ αναμένεται να προέλθουν από τα κονδύλια του υπουργείου στο ΕΣΠΑ, ενώ τα υπόλοιπα από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων, χρηματοδοτικά μέσα όπως το Jessica, ιδιωτικά κεφάλαια από τα έργα που θα κατασκευαστούν με συμβάσεις παραχώρησης και για τα μακροπρόθεσμα έργα από το επόμενο κοινοτικό πλαίσιο στήριξης, που έχει ως κατεύθυνση τη βιώσιμη ανάπτυξη, όπως διευκρίνισε ο υφυπουργός Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων, Γιάννης Μαγκριώτης.
Το πρόγραμμα που παρουσίασε η κ. Μπιρμπίλη ουσιαστικά ενεργοποιεί το σύνολο των μελετών που επί δεκαετίες έχουν μείνει στα χαρτιά για τη Θεσσαλονίκη. Τις εντάσσει σε μια ολοκληρωμένη παρέμβαση για το πολεοδομικό συγκρότημα, με χρονικό ορίζοντα υλοποίησης των απαιτούμενων πια επικαιροποιήσεων το πρώτο εξάμηνο του 2011. Οι πρώτες 12 παρεμβάσεις αναμένεται να ολοκληρωθούν ώς το τέλος του 2012, έτος συμπλήρωσης 100 χρόνων από την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης, ενώ το σύνολο του προγράμματος έχει ορίζοντα υλοποίησης την επόμενη δεκαπενταετία.
Το «Θεσσαλονίκη 2012» αφορά την ανασυγκρότηση του αστικού ιστού και την ενίσχυση του πρασίνου, των περιοχών φυσικού κάλλους και περιβαλλοντικού ενδιαφέροντος. Γι' αυτό προτεραιότητα έχουν οι αναπλάσεις, όπως ανέφερε η γενική γραμματέας Χωροταξίας και Αστικού Περιβάλλοντος του υπουργείου, Μαρία Καλτσά.
«Το 2012 σηματοδοτεί την έναρξη μιας νέας εποχής για τη Θεσσαλονίκη. Σήμερα η πόλη είναι ανέτοιμη να αντιμετωπίσει τις νέες προκλήσεις. Υπάρχουν περιοχές που είναι υποβαθμισμένες σε βαθμό αποσάθρωσης. Οι αποσπασματικές μελέτες και παρεμβάσεις για τη θαλάσσια όψη οδηγούν στη μετατροπή του Θερμαϊκού σε νεκρή θάλασσα. Δεν μπορούμε να προχωρήσουμε σε αλόγιστες επεκτάσεις, πρέπει να απελευθερωθούν κτίρια και γη», επισήμανε η κ. Μπιρμπίλη.
Μεγάλες παρεμβάσεις
Στις μεγάλες παρεμβάσεις το πρόγραμμα περιλαμβάνει το στρατηγικό πολεοδομικό ανασχεδιασμό του θαλάσσιου μετώπου, τη μετεγκατάσταση της ΔΕΘ, τις παρεμβάσεις στο χώρο μετεγκατάστασης, τη δημιουργία μητροπολιτικού πάρκου πρασίνου και πολιτισμού στο χώρο της ΔΕΘ, την απόδοση στην πόλη των ζωτικών χώρων των στρατοπέδων και τη Ζώνη Καινοτομίας.
Για τον πολεοδομικό ανασχεδιασμό του θαλασσίου μετώπου σχεδιάζεται η εκπόνηση μελέτης ανάπτυξης σε όλο το μήκος του μέσα από έναν ολοκληρωμένο διαγωνισμό, που θα αντιμετωπίζει τα σημαντικά προβλήματα υποβάθμισης δυτικά και ανατολικά και θα συνδέει όλο το παραλιακό μέτωπο, που σήμερα είναι σε άθλια κατάσταση.
Για το χώρο στο κέντρο της Θεσσαλονίκης, που θα απελευθερωθεί από τη μετεγκατάσταση της ΔΕΘ, προγραμματίζεται η δημιουργία Πολιτιστικού Κέντρου Μητροπολιτικού Επιπέδου, που θα περιλαμβάνει και τις περιοχές Λευκού Πύργου, πάρκου ΧΑΝΘ, πανεπιστημίων, Γ' Σώματος Στρατού, Πεδίου του Αρεως, μουσείων, νέου δημαρχείου και θα «εκτονώνεται» στην Ευαγγελίστρια και τους Κήπους του Πασά. Σχεδιάζεται ενοποίηση όλων αυτών των χώρων και σύνδεσή τους με τους χώρους πολιτισμού, αλλά και η σύνδεση του χώρου της ΔΕΘ με τον ανατολικό αρχαιολογικό περίπατο και με το νέο ανατολικό πολιτιστικό άξονα. Μεγάλο μέρος θα μετατραπεί σε χώρο πρασίνου με πολλούς ελεύθερους και αδόμητους χώρους. Αποτρέπεται κάθε επιπλέον δόμηση.
Σχεδιάζεται απόδοση όλων των στρατοπέδων στην πόλη (12), με γνώμονα την αύξηση του πρασίνου. Το «Θεσσαλονίκη 2012» προβλέπει για τα στρατόπεδα δυτικά (Ζιάκα στη Μενεμένη, Παπακυριαζή στον Εύοσμο, Μ. Αλεξάνδρου στους Αμπελόκηπους, Παύλου Μελά στη Σταυρούπολη και Καρατάσιου στην Πολίχνη) τη δημιουργία ενός τόξου ελεύθερων χώρων, διατήρηση ορισμένων κτιρίων με μνημειακό χαρακτήρα και προκήρυξη αρχιτεκτονικών διαγωνισμών για κάθε στρατόπεδο, με αρχή τη μείωση της υφιστάμενης κάλυψης.
Για τα στρατόπεδα στο κέντρο, δηλαδή το Καπετάν Κώττα (πρώην 424 στρατιωτικό νοσοκομείο) και το Πεδίον του Αρεως προβλέπεται ένταξη στο πάρκο πολιτισμού και πρασίνου της ΔΕΘ.
Για τα στρατόπεδα στη νοτιοανατολική πλευρά (Φαρμάκη στη Θεσσαλονίκη, Κόδρα και Νταλίπη στην Καλαμαριά) υπάρχει επιμέρους σχεδιασμός. Για το Φαρμάκη θα συνταχθεί νέα μελέτη, ώστε να μετατραπεί σε χώρο πρασίνου, μαζί με τον εγκαταλειμμένο χώρο της Ναυτικής Διοίκησης. Για το Νταλίπη θα προκηρυχθεί πολεοδομικός και αρχιτεκτονικός διαγωνισμός, που θα περιλαμβάνει τα παρακείμενα νεκροταφεία και ακολούθως θα γίνει πολεοδομική μελέτη. Για το Κόδρα θα συνταχθεί νέα μελέτη με βάση τις αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας. Το υπουργείο αναγνωρίζει πως «για να γίνουν όλα αυτά απαιτείται αποζημίωση των ιδιωτών που έχουν εκτάσεις εντός των στρατοπέδων ή ανταλλαγή με ανάλογης αξίας εκτάσεις του Δημοσίου στην περιαστική ζώνη. Επίσης, το υπουργείο Εθνικής Αμυνας να δεχθεί την άμεση παραχώρηση τουλάχιστον της χρήσης των στρατοπέδων στην Περιφερειακή Αυτοδιοίκηση Θεσσαλονίκης μέχρι την πλήρη μεταβίβαση με αντίστοιχη προώθηση των διαδικασιών ανταλλαγών».
Αναπλάσεις
Το «Θεσσαλονίκη 2012» περιλαμβάνει σειρά μεγάλων αστικών αναπλάσεων στο ιστορικό κέντρο. Περιοχές που σήμερα είναι σε παρακμή, όπως ο άξονας Βαλαωρίτου - Συγγρού, οι παραδοσιακές αγορές (Καπάνι, Βλάλη, Μοδιάνο κ.λπ.), τα Λαδάδικα, αλλά και ιστορικά μνημεία που σήμερα είναι... εξαφανισμένα κάτω από σκουπίδια και τσιμέντο, θα αναβαθμιστούν. Σημαντική είναι η πρόβλεψη για την ανάδειξη των παραδοσιακών ενοτήτων κατοικίας των πολυπληθέστερων πολιτισμικών ομάδων που κατοικούσαν στη Θεσσαλονίκη (Φραγκομαχαλάς, μουσουλμανική και εβραϊκή κοινότητα, ενότητα Αρμενίων κ.λπ.).
Μέσω του Οργανισμού Ρυθμιστικού θα υλοποιηθούν οι αρχιτεκτονικοί διαγωνισμοί του παρελθόντος και θα προκηρυχθούν νέες μελέτες και διαγωνισμοί. Δυο αναπλάσεις που θα ενεργοποιηθούν άμεσα αφορούν την πλατεία Αγίου Μηνά και την πλατεία Χρηματιστηρίου. Θα διατηρηθεί ο εμπορικός χαρακτήρας τους και παράλληλα θα ενισχυθεί η μίξη των χρήσεων και η κινητικότητα στην περιοχή.
Μεγάλη παρέμβαση ανάπλασης προγραμματίζεται και για την Ανω Πόλη, με στόχο την ενίσχυση της προσβασιμότητας και επισκεψιμότητας και την ανάπλαση διατηρητέων.
Πόλη και λιμάνι
Ιδιαίτερη σημασία αποδίδεται από το υπουργείο στο λιμάνι και τη σύνδεσή του με τη ζωή της πόλης. Με δεδομένο ότι η ανάπλαση του λιμανιού μέχρι σήμερα περιορίστηκε στην κεντρική προβλήτα και με δεδομένο πως ο κύριος όγκος των δραστηριοτήτων του λιμανιού θα συγκεντρωθεί στην έκτη προβλήτα με την ολοκλήρωσή της, σχεδιάζεται η αξιοποίηση και της δεύτερης προβλήτας, αφού η πρώτη ουσιαστικά έχει τις χρήσεις που μπορεί να φιλοξενήσει.
Καίρια πρόβλεψη είναι και η ανάπλαση της ευρύτερης περιοχής λιμανιού - Δενδροποτάμου, που περιλαμβάνει και το χώρο των παλαιών βυρσοδεψείων (περιοχή μεταξύ 26ης Οκτωβρίου, Πολυτεχνείου, Μοναστηρίου και λεωφόρου Δενδροποτάμου), καθώς αποτελεί την παλιά βιομηχανική περιοχή της πόλης. Χαρακτηρίζεται «νέο επιχειρηματικό κέντρο» και προγραμματίζεται εξυγίανση του μολυσμένου εδάφους των βυρσοδεψείων και υλοποίηση ουσιαστικά της μελέτης για την ανάπλαση των Λαχανόκηπων που εκπόνησε ο δήμος Θεσσαλονίκης.
Ανάπλαση τεσσάρων εισόδων
Σε τέσσερις οδικούς άξονες (τις εισόδους και εξόδους της Θεσσαλονίκης) προγραμματίζονται αναπλάσεις. Πρόκειται για την παλιά δυτική είσοδο (26ης Οκτωβρίου), τη Λαγκαδά, τη λεωφόρο Γεωργικής Σχολής και τη Μοναστηρίου.
Για την 26ης Οκτωβρίου θα εκπονηθεί μελέτη και θα συνδυαστεί με την ανάπλαση των Λαχανόκηπων, ενώ θα επανενταχθούν σημαντικά διατηρητέα βιομηχανικά κτίρια, όπως το Φιξ, θα επανασχεδιαστούν οι ελεύθεροι και αδόμητοι χώροι και θα γίνουν παρεμβάσεις, όπως επιστρώσεις και αστικός εξοπλισμός, για να γίνει ο άξονας βιώσιμος και ασφαλής.
Για τη Λαγκαδά προβλέπεται διαπλάτυνση και στο τμήμα των νεκροταφείων (Αγίας Παρασκευής, Σερβικό), δηλαδή από το στρατόπεδο Παύλου Μελά μέχρι την Αγίων Πάντων, πλακοστρώσεις, ποδηλατολωρίδες και δενδροφυτεύσεις. Θα γίνουν κάτω διαβάσεις για τους πεζούς, μικροί χώροι στάθμευσης ΙΧ, ποδηλάτων και λεωφορείων (περιοχή Σερβικών νεκροταφείων). Για το τμήμα από το στρατόπεδο μέχρι την αερογέφυρα της Σταυρούπολης θα ολοκληρωθούν οι παρεμβάσεις στις τρεις κάτω διαβάσεις, θα ενισχυθεί το πράσινο, θα βελτιωθεί ο φωτισμός και η σήμανση.
Στη λεωφόρο Γεωργικής Σχολής από τη Μαρίνου Αντύπα μέχρι τη στροφή αεροδρομίου θα γίνει εξωραϊσμός και στη Μοναστηρίου (εντός των ορίων της Μενεμένης) θα υλοποιηθεί η μελέτη ανάπλασης που εκπονήθηκε από το δήμο (ανακατασκευή πεζοδρομίων και νησίδων, ρύθμιση στάθμευσης, ποδηλατόδρομος, χώροι πρασίνου, ειδικές διαμορφώσεις στις θέσεις στάθμευσης των λεωφορείων, ηλεκτροφωτισμός και ειδικές διαμορφώσεις σε συγκεκριμένες θέσεις: πάρκο ΟΣΕ, πλέγμα πεζοδρόμων οδού Φαίδωνος).
Σέιχ Σου επί δύο
Σε ό,τι αφορά το περιβάλλον, η κ. Μπιρμπίλη ανήγγειλε το διπλασιασμό της έκτασης του Σέιχ Σου. Αυτό θα πραγματοποιηθεί με τη γραμμική ένωση με το Ωραιόκαστρο σε ένα μη ενιαίο δασικό άξονα σήμερα, που όμως έχει τις προϋποθέσεις να αποτελέσει την επέκταση του περιαστικού δάσους.
Ως περιοχές περιβαλλοντικής αναβάθμισης, διατήρησης και αποκατάστασης επιλέχτηκαν:
- Ορεινοί όγκοι: Σέιχ Σου (διπλασιασμός έκτασης, εκπόνηση και έγκριση ειδικής περιβαλλοντικής μελέτης εντός του 2010, ολοκληρωμένο σχέδιο παρακολούθησης και φύλαξης, φορέας διαχείρισης και μετατροπή ρεμάτων σε οικολογικούς διαδρόμους με οριοθέτηση των 63 χλμ. υπορεμάτων), Κουρί - Ασβεστοχώρι - Χορτιάτης και Πανόραμα - Θέρμη.
- Δυτική παράκτια περιοχή Θερμαϊκού: Δέλτα Αξιού, Γαλλικού, Λουδία, Αλιάκμονα και λιμνοθάλασσα Καλοχωρίου.
- Ανατολική παράκτια περιοχή Θερμαϊκού: λιμνοθάλασσα Αγγελοχωρίου και Επανομής, έλος Μίκρας και παραλία Θερμαϊκού κόλπου και ακρωτηρίου Μεγάλου Εμβόλου